Handel bronią, uzbrojeniem i wyposażeniem ochronnym związany jest z wieloma obostrzeniami. Konflikt zbrojny na Ukrainie spowodował szersze zainteresowanie tematem wszelkiej maści handlowców i pośredników. W pewnym momencie sytuacja i obrót artykułami uzbrojenia przypominała chaos, z jakim mieliśmy do czynienia z obrotem artykułami ochronnymi w czasie wybuchu paniki COVIDowej związanej z rozszerzaniem się epidemii koronawirusa. Nie pomogła sytuacji dwumiesięczna karencja wynikła z mocy ustawy znoszącej wymóg posiadania koncesji przy obrocie kamizelkami kuloodpornymi i hełmami.
Przyjmując założenie, iż sektor zbrojeniowy składa się z dwóch części: (1) przemysłowej i (2) usługowej, gdzie ta pierwsza dominuje w czasie pokoju, a ta druga w czasie zagrożeń politycznych, wojennych i destabilizacji, zwrócić należy szczególną uwagę na to, że obydwie te części należą do tych gałęzi gospodarki, które są oparte na konkretnej wiedzy, są w największym stopniu innowacyjne, i z nich wywodzi się najwięcej patentów. Ze względu na to, że dla większości państw, czas trwania pokoju jest zdecydowanie dłuższy niż wojny, można przyjąć, że część przemysłowa sektora zbrojeniowego zdecydowanie dominuje w gospodarkach narodowych.
Ustawowo zobowiązany do kontroli eksportu tego typu wyrobów jest minister właściwy ds. gospodarki. Jego aparatem wykonawczym jest departament obrotu towarami wrażliwymi i bezpieczeństwa technicznego Ministerstwa Rozwoju i Technologii (poprzednio – Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii), który opracowuje wnioski i przygotowuje decyzje w sprawach licencjonowania obrotu zarówno towarami podwójnego zastosowania, jak i uzbrojenia oraz sprzętu wojskowego. Raport został opracowany przez departament polityki bezpieczeństwa MSZ na podstawie informacji z MON i MSWiA oraz od eksporterów.
Zgodnie z art. 3 pkt 1 – 3 Ustawy towarami o znaczeniu strategicznym są towary podwójnego zastosowania oraz uzbrojenie wymienione w odpowiednich wykazach kontrolnych. Wykaz towarów podwójnego zastosowania jest integralną częścią Rozporządzenia Rady (WE) nr 428/2009 z 5 maja 2009 r., natomiast Wykaz uzbrojenia wprowadzany jest do krajowego systemu prawnego rozporządzeniem ministra właściwego ds. gospodarki opracowywanym na podstawie referencyjnych list kontrolnych przyjmowanych przez Porozumienie z Wassenaar i organy Unii Europejskiej.
Cały sektor zbrojeniowy można podzielić generalnie na dwie części. Pierwszą są instytucje publiczne, z armiami włącznie. Mieszczą się w tej kategorii również instytuty badawcze czy przedsiębiorstwa z całościowym, bądź częściowym udziałem skarbu państwa, lub innych instytucji zależnych od państwa. Rządzą się one odmiennymi prawami i są bardziej odporne na działania wolnego rynku oraz nie uczestniczą w nim na równych prawach z przedsiębiorstwami prywatnymi.
Przedsiębiorstwa prywatne działające w sektorze zbrojeniowym to często olbrzymie międzynarodowe korporacje, dla których produkcja i usługi zbrojeniowe to jedynie mała część działalności. Obecnie istnieje niewielka liczba przedsiębiorstw na świecie, których działalność w całości można zaklasyfikować do sektora zbrojeniowego. Zjawiskiem zauważalnym w czasach kryzysu jest konsolidacja kapitału w branży zbrojeniowej. W ostatnich latach głośno było o próbach przejmowania mniejszych przedsiębiorstw przez większe. Zjawisko to ma miejsce również w przemyśle zbrojeniowym, szczególnie w przypadku upadłości spółek z udziałem skarbu państwa. Prywatni przedsiębiorcy okazują się w dobie kryzysu wyczuwać interes w przejmowaniu zakładów wojskowych w różnych krajach z rąk państwa, co ma też szerokie implikacje gospodarcze.
Kamizelki kuloodporne oraz hełmy są towarami o znaczeniu strategicznym, znajdującymi się w Wykazie Uzbrojenia, opublikowanym we wspomnianym rozporządzeniu przez Ministra Rozwoju pod numerami kontrolnym LU13d, LU13c i ich eksport, sprzedaż, użyczenie lub jakiekolwiek inne dysponowanie nim poza terenem Rzeczypospolitej Polskiej, wymaga pisemnej zgody organu kontroli obrotu tj. Ministra Rozwoju.
Od początku rosyjskiej inwazji prowadzone są wszelkiego rodzaju zbiórki dla walczących Ukraińców. – Bardzo dużo postów dotyczy kamizelek kuloodpornych, płyt balistycznych czy też hełmów. Jednak, jak wskazuje w rozmowie z nami ekspertka, aktualne braki w dostępności ochrony balistycznej w Polsce, wykorzystują nieuczciwi pseudo – biznesmeni, „oferujący daleki od zagwarantowania bezpieczeństwa przed postrzałem czy urazem, fatalnej jakości i mogący przynieść więcej szkody niż pożytku, produkowany pod szybką sprzedaż bubel”.
Należy mieć na uwadze, że kamizelki, hełmy bądź ceramiczne płyty balistyczne (lub wykonane z innego materiału) mają swoją datę przydatności do użycia, po której są traktowane jako przeterminowane. Podobnie jak materiał, który jest fizycznie naruszony lub uszkodzony. Tego typu wkłady dalej spełniają swoją rolę, ale nie ma już gwarancji, że zatrzymają wszystkie deklarowane pociski (zagrożenie z górnej granicy normy). A pamiętać należy, że mówimy o ochronie ludzkiego życia! Poniżej przedstawiamy międzynarodową kategoryzację ochrony:
- IIA – chroni przed pociskami z nabojów 9×19 mm Parabellum i .40 S&W,
- II – chroni przed pociskami z nabojów 9×19 mm Parabellum P+ (o wyższej prędkości) i nabojów .357 Magnum,
- IIIA – chroni przed pociskami z nabojów 9×19 mm Parabellum +P++ (o jeszcze wyższej prędkości) i nabojów .44 Magnum,
- III – chroni już przed karabinową amunicją z ołowianym rdzeniem pocisku kal. 7,62×51 mm NATO lub słabszą pokroju 5,56×45 mm, 5,45×39 mm lub 7,62×39 mm,
- IV – chroni przed przeciwpancernymi pociskami ze stalowym rdzeniem z nabojów kal. .30-06 lub słabszych.
Warto pamiętać, że wszelki handel i obrót artykułami podwójnego przeznaczenia może być wykonywany tylko i wyłącznie przez podmioty posiadające stosowne pozwolenia i koncesje. Nawet przechowywanie tego typu towarów może być powodem problemów z prawem! Decydując się na handel lub pośrednictwo w handlu i obrocie warto mieć na uwadze, że należy posiadać stosowne pozwolenia.
Spółka MBF Group SA jeszcze w 2020 roku zawarła Umowę ramową współpracy i zachowania poufności (NDA) ze spółką Defence 365 Sp. z o.o. Zgodnie z postanowieniami Umowy strony zgodnie współpracują w celu osiągnięcia długoterminowego zysku finansowego w ramach wspólnych przedsięwzięć gospodarczych odnośnie asortymentu i usług, jakie oferują – w tym zawiązania wspólnego podmiotu gospodarczego. Firma Defence 365 Sp. z o.o. posiada koncesje na obrót specjalny, działalność detektywistyczną, ochronę osób i mienia oraz zabezpieczeń technicznych. Prowadzi działalność w zakresie detektywistyki (wywiad gospodarczy) oraz przy zabezpieczaniu antypodsłuchowym pomieszczeń i wykrywaniem podsłuchów oraz świadczy usługi kancelarii niejawnej. W zakresie tzw. obrotu specjalnego Defence 365 Sp. z o.o. posiada koncesję wydaną przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji zezwalającą na: (1) obrót rodzajami broni i amunicji określonymi w ust. 1 – 28 Załącznika Nr 1 Rodzaje broni i amunicji – BA – do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie rodzajów broni i amunicji oraz wykazu wyrobów i technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, na których wytwarzanie lub obrót jest wymagana koncesja (Dz. U. Nr 145, poz. 1625, z późn. zm.); (2) wytwarzanie i obrót wyrobami o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym i obrotu technologią o takim przeznaczeniu określonymi w WT II – WT XIV Załącznika Nr 2 Wykaz wyrobów i technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym.
Bibliografia:
https://geopolityka.net/sektor-zbrojeniowy-czynnik-rozwoju-gospodarki-opartej-wiedzy/
http://lexplorers.pl/helmy-i-kamizelki-kuloodporne-na-front/
https://www.gov.pl/web/dyplomacja/eksport-uzbrojenia-i-sprzetu-wojskowego-z-polski-raport-za-rok-2020
https://www.bankier.pl/wiadomosc/W-2020-r-eksport-broni-i-sprzetu-wojskowego-z-Polski-wyniosl-392-mln-euro-8197627.html
https://naszemiasto.pl/brakuje-sprzetu-wojskowego-w-polsce-i-w-europie-oszusci/ar/c3-8735057
.