Nowe pola walki: drony i systemy neutralizacji (C-UAS)

W ciągu ostatnich kilku lat bezzałogowe statki powietrzne (UAV), popularnie zwane dronami, stały się jednym z kluczowych elementów współczesnych konfliktów zbrojnych, ale również narzędziem wykorzystywanym w przemyśle, logistyce, rolnictwie, służbach ratunkowych czy inspekcjach technicznych. Ich powszechność i coraz łatwiejszy dostęp sprawiają jednak, że rośnie również skala zagrożeń – zarówno dla wojska, jak i infrastruktury cywilnej. W odpowiedzi na to wyzwanie rozwijany jest nowy segment technologiczny: systemy przeciwdronowe (ang. Counter-UAS, C-UAS), które mają na celu wykrywanie, monitorowanie i neutralizowanie zagrożeń związanych z nieautoryzowanymi lotami UAV.

Współczesna walka z dronami przypomina wyścig technologiczny – z jednej strony mamy błyskawicznie rozwijające się, tanie i trudne do wykrycia urządzenia, a z drugiej coraz bardziej zaawansowane systemy obronne, często wykorzystujące sztuczną inteligencję, analizę sygnałów radiowych, kamery termowizyjne i bronie elektromagnetyczne. Kluczowe staje się więc nie tylko posiadanie odpowiedniego sprzętu, ale również zdolność do jego integracji i operacyjnego wykorzystania w dynamicznym środowisku zagrożenia.

MBF Group SA, jako spółka z handlowa i mająca doświadczenie w zarządzaniu projektami z obszaru bezpieczeństwa, aktywnie analizuje potencjał sektora dronów i technologii przeciwdronowych. W ramach wewnętrznych prac rozwijamy kompetencje oraz budujemy zespół ekspertów, w tym specjalistów z doświadczeniem wojskowym i operacyjnym. Jednocześnie cały czas rozwijamy bieżącą działalność i chcemy udowodnić nasze kompetencje poprzez komunikaty o kluczowych umowach na dostawy towarów (z uwagi na ich istotną wartość finansową).

Rynek dronów i systemów antydronowych: nowa gałąź handlu

Współczesny rynek dronów oraz systemów antydronowych rozwija się dynamicznie i staje się jednym z najbardziej perspektywicznych sektorów nowoczesnej gospodarki. Coraz częściej nie są to już wyłącznie obszary badań wojskowych czy hobbystycznych zastosowań cywilnych, ale w pełni ukształtowany segment przemysłowy – porównywalny z rynkiem klasycznych surowców, komponentów technicznych czy sprzętu elektronicznego. Produkcja, pośrednictwo i sprzedaż rozwiązań związanych z bezzałogowymi statkami powietrznymi – zarówno dronów bojowych i rozpoznawczych, jak i narzędzi do ich wykrywania czy neutralizacji – stają się codziennością także dla firm cywilnych działających na styku przemysłu, obronności i technologii.

W rzeczywistości funkcjonowanie w tej branży nie różni się znacząco od klasycznego handlu surowcami, paliwami czy chemikaliami – wymaga ono rzetelnych partnerów, znajomości logistyki, dostępów do producentów i umiejętności weryfikacji parametrów technicznych. Coraz większą rolę odgrywają również kwestie zgodności z regulacjami prawa międzynarodowego, certyfikacji oraz odpowiedzialności kontraktowej. Doświadczeni operatorzy handlowi i logistyczni, którzy wcześniej specjalizowali się w sektorze agro, chemicznym czy petrochemicznym, mają dziś naturalną szansę na rozszerzenie działalności o nowe technologie związane z bezpieczeństwem – jeśli tylko dysponują odpowiednimi kompetencjami i kontaktami.

MBF Group SA – jako spółka giełdowa o ugruntowanej pozycji w handlu surowcami, produktami chemicznymi i komponentami przemysłowymi – wykorzystuje swój potencjał do wejścia w rynek technologii bezzałogowych i przeciwdronowych. Nasze zaplecze to zarówno doświadczenie w pośrednictwie handlowym, jak i bezpośrednie relacje z ekspertami wojskowymi, inżynierami oraz dostawcami z obszaru bezpieczeństwa i technologii. Budujemy zespół specjalistów z doświadczeniem w armii i przemyśle obronnym, co umożliwia nam kompetentne i odpowiedzialne podejście do tego nowego segmentu działalności.

Systemy walki z dronami (C-UAS): przegląd i klasyfikacja

Zagrożenie ze strony bezzałogowych statków powietrznych doprowadziło do dynamicznego rozwoju systemów przeciwdronowych, które obecnie tworzą jeden z najbardziej zaawansowanych i złożonych segmentów współczesnych technologii obronnych. Tzw. systemy C-UAS (Counter-Unmanned Aerial Systems) projektowane są tak, by skutecznie wykrywać, identyfikować, śledzić i neutralizować nieautoryzowane drony – zarówno w przestrzeni publicznej, jak i wojskowej.

Proces walki z dronem rozpoczyna się od wykrycia jego obecności. W tym celu wykorzystuje się różnego rodzaju sensory: radary o wysokiej rozdzielczości, kamery elektrooptyczne i termowizyjne, czujniki akustyczne, a także odbiorniki częstotliwości radiowych, które analizują sygnały pochodzące z urządzeń komunikujących się z UAV. Kluczowe znaczenie ma tu nie tylko technologia pomiarowa, ale również integracja danych i ich inteligentna analiza – często z wykorzystaniem algorytmów uczenia maszynowego, które umożliwiają rozróżnienie realnego zagrożenia od fałszywego alarmu.

Po wykryciu obiektu następuje faza identyfikacji – ustalenie, czy mamy do czynienia z dronem, jakiego jest typu, jakie może nieść ryzyko, czy porusza się autonomicznie, czy jest sterowany zdalnie, oraz czy możliwe jest wskazanie lokalizacji operatora. W przypadku potwierdzenia zagrożenia system przechodzi do śledzenia trajektorii lotu, co pozwala ocenić intencje drona i przewidzieć jego dalszy kurs, np. zbliżanie się do infrastruktury krytycznej, zawis nad strategicznym obiektem, czy podejście do lądowania.

Końcowym etapem działania systemu C-UAS jest neutralizacja, która może przybrać różne formy. W środowiskach cywilnych preferowane są metody niekinetyczne, takie jak zakłócanie sygnałów radiowych (jamming), przejęcie kontroli nad dronem (spoofing), czy użycie broni elektromagnetycznej (HPM). W warunkach wojskowych lub w sytuacjach, gdy zachodzi potrzeba szybkiego i bezpośredniego unieszkodliwienia celu, wykorzystuje się także metody kinetyczne: broń maszynową, pociski odłamkowe, drony przechwytujące lub ręczne wyrzutnie siatek.

Systemy przeciwdronowe można również podzielić według ich charakteru działania. Systemy pasywne pełnią funkcje obserwacyjne – zbierają dane o obiektach w przestrzeni powietrznej, ale nie ingerują bezpośrednio w ich pracę. Należą do nich radary, kamery, czujniki dźwięku czy analizatory RF. Stanowią podstawę każdej instalacji, umożliwiając wczesne rozpoznanie zagrożenia. Z kolei systemy aktywne są odpowiedzialne za bezpośrednią reakcję – fizyczne lub cyfrowe unieszkodliwienie drona. W tej grupie mieszczą się zarówno środki rażenia kinetycznego, jak i elektronicznego.

Coraz częściej jednak stosuje się tzw. systemy zintegrowane – łączące technologie wykrywania, śledzenia i neutralizacji w jednej platformie. Przykładem może być polski system REKiN, który integruje radar, broń wielolufową, jammery oraz broń elektromagnetyczną, a jego modułowa konstrukcja pozwala na stosowanie zarówno w konfiguracjach stacjonarnych, jak i mobilnych. Podobne podejście prezentuje DroneShield z rozwiązaniami typu DroneSentry-X, a także Dedrone czy system przeciwdronowy firmy Airbus Defence and Space, który dzięki połączeniu radarów, kamer i inteligentnego zakłócania sygnałów może skutecznie zabezpieczać obiekty nawet w promieniu 10 kilometrów.

Współczesne systemy walki z dronami przestają być pojedynczymi urządzeniami – stają się złożonymi środowiskami operacyjnymi, wymagającymi integracji wielu technologii, natychmiastowej analizy danych i elastycznego działania w dynamicznym otoczeniu. To właśnie ta wielowarstwowość czyni C-UAS jednym z kluczowych obszarów rozwoju dla przemysłu obronnego i bezpieczeństwa publicznego. Również MBF Group SA aktywnie analizuje potencjał tego rynku, rozwijając swoje kompetencje oraz przygotowując się do szerszego zaangażowania w tworzenie i wdrażanie nowoczesnych rozwiązań ochrony przestrzeni powietrznej.

Neutralizacja dronów – ostateczny środek obrony

W sytuacji, gdy bezzałogowy statek powietrzny zostanie wykryty, zidentyfikowany i sklasyfikowany jako zagrożenie, kluczowym etapem przeciwdziałania staje się neutralizacja. To właśnie ten etap zamyka cykl obrony przeciwdronowej i decyduje o skuteczności systemu C-UAS. Neutralizacja może być przeprowadzana na dwa główne sposoby: kinetyczny (fizyczne zniszczenie celu) lub niekinetyczny (zakłócenie jego funkcjonowania bez fizycznego kontaktu).

Wybór metody zależy od wielu czynników – rodzaju i wielkości drona, lokalizacji (teren zurbanizowany vs otwarta przestrzeń), charakteru chronionego obiektu, a także konsekwencji ewentualnego upadku zneutralizowanego UAV.

Metody niekinetyczne – walka bez użycia siły fizycznej

Niekinetyczne techniki neutralizacji zyskują na znaczeniu, zwłaszcza w środowiskach cywilnych, gdzie minimalizacja ryzyka dla otoczenia ma kluczowe znaczenie. Do najczęściej stosowanych należą:

a) Zakłócanie sygnałów (jamming)

Systemy zakłócające (jammery) blokują łączność pomiędzy dronem a jego operatorem (kanały RC, Wi-Fi, LTE) lub sygnał GPS, co prowadzi do:

• awaryjnego lądowania,
• powrotu do punktu startowego (RTH),
• zawisu w miejscu lub utraty kontroli.

Nowoczesne systemy zakłócające potrafią automatycznie rozpoznawać rodzaj używanej częstotliwości i stosować precyzyjny, kierunkowy sygnał zakłócający.

b) Przejęcie kontroli (spoofing / hijacking)

W bardziej zaawansowanych scenariuszach możliwe jest podszywanie się pod operatora i przejęcie kontroli nad dronem poprzez:

• imitację sygnału GPS (spoofing),
• przechwycenie protokołu komunikacyjnego.

Tego typu rozwiązania wymagają zaawansowanego sprzętu i znajomości specyfiki systemów UAV, dlatego stosowane są głównie przez wojsko i wyspecjalizowane służby.

c) Broń elektromagnetyczna (EMP / HPM)

Technologie wysokoenergetycznych impulsów elektromagnetycznych (HPM) dezaktywują elektronikę drona poprzez chwilowe przeciążenie układów scalonych. Ich zaletą jest możliwość:

• unieszkodliwienia wielu dronów jednocześnie,
• działania na większym obszarze,
• operowania w sposób niewidoczny i natychmiastowy.

Broń EM jest testowana m.in. przez NATO, USA, Chiny oraz wybrane państwa UE – również w Polsce trwają zaawansowane prace w tym zakresie.

Metody kinetyczne – fizyczne zniszczenie drona

Metody kinetyczne wciąż odgrywają ważną rolę, zwłaszcza tam, gdzie nie można polegać na zakłócaniu (np. w przypadku dronów autonomicznych, bez aktywnej łączności z operatorem).

a) Karabiny maszynowe i pociski programowalne

Stosowane głównie w systemach wojskowych – uzbrojenie tego typu umożliwia:

• zniszczenie drona na dystansie do kilkuset metrów,
• eliminację pojedynczych celów szybko poruszających się.

Pociski z programowalną eksplozją tworzą chmurę odłamków, zwiększając skuteczność przeciw małym UAV.

b) Drony przechwytujące

To bezzałogowce specjalnie zaprojektowane do pościgu i przechwytywania innych dronów. Najczęściej wyposażone są w:

• siatki przechwytujące,
• ramiona chwytające,
• urządzenia zakłócające RF z bliskiego zasięgu.

Są stosowane tam, gdzie precyzja i selektywność działania są priorytetem – np. w przestrzeniach miejskich.

c) Ręczne wyrzutnie siatek

Proste i tanie rozwiązanie, wykorzystywane przez służby porządkowe i ochronę infrastruktury. Ich zasięg to zazwyczaj 15–30 metrów. Choć ograniczone skutecznością, są przydatne w przypadku powolnych lub zawisających UAV.

Zintegrowane systemy neutralizacji – przykład rozwiązań kompleksowych

Zaawansowane platformy C-UAS łączą kilka metod neutralizacji w jednej architekturze. Ich zaletą jest możliwość elastycznej reakcji na różne typy zagrożeń.

Przykłady systemów zintegrowanych:

• REKiN (Polska) – rozbudowany system, który integruje:
  • radar i optykę termowizyjną,
  • inteligentne jammery,
  • działko wielolufowe i amunicję odłamkową,
  • komponenty broni elektromagnetycznej.
• DroneSentry-X Mk2 (DroneShield) – kompaktowy system neutralizacji RF zintegrowany z AI, wykorzystywany m.in. do ochrony konwojów, lotnisk i granic.
• DedroneDefender – ręczny system zakłócający, używany przez policję i straż graniczną w USA, Niemczech i Izraelu.
• Airbus Counter-UAV System – wykorzystuje inteligentne radary, sensory optyczne oraz kierunkowe zagłuszanie, osiągając skuteczność na dystansie do 10 km.

Samodzielne projektowanie i budowa dronów nie jest zadaniem trywialnym, ale jest możliwa, szczególnie dla osób z podstawową wiedzą z zakresu mechaniki, elektroniki i programowania. Budowa własnego drona wymaga skompletowania odpowiednich komponentów, takich jak rama (najczęściej czteroramienna), silniki, regulatory prędkości, kontroler lotu, śmigła oraz system transmisji obrazu i zdalnego sterowania

Zintegrowane systemy neutralizacji dronów, takie jak polski system REKiN (Rażący Emiter Kinetyczny i Niekinetyczny), stanowią przykład kompleksowych rozwiązań łączących różnorodne metody obrony w jednej platformie. REKiN integruje zaawansowane sensory, w tym radar i optykę termowizyjną, które umożliwiają skuteczne wykrywanie i śledzenie bezzałogowych statków powietrznych. System wykorzystuje inteligentne jammery do zakłócania sygnałów radiowych dronów, a także komponenty kinetyczne, takie jak działko wielolufowe i amunicja odłamkowa, do fizycznej neutralizacji zagrożeń. Dodatkowo, system wyposażony jest w broń elektromagnetyczną o dużej mocy, zdolną do rażenia celów na dystansie do 1 km, co potwierdzono podczas testów poligonowych.

Zaletą takich zintegrowanych platform C-UAS jest ich elastyczność i zdolność do adaptacji do różnych scenariuszy zagrożeń, zarówno w środowisku cywilnym, jak i wojskowym. Dzięki fuzji danych z różnych sensorów i zastosowaniu sztucznej inteligencji, systemy te mogą automatycznie rozpoznawać, namierzać i neutralizować drony różnej klasy, dostosowując odpowiedź do specyfiki chronionego obiektu. REKiN, będący efektem współpracy polskich instytucji naukowych i przemysłowych, pokazuje, jak połączenie metod kinetycznych i niekinetycznych w jednym systemie zwiększa skuteczność ochrony przed nowoczesnymi zagrożeniami powietrznymi.

Neutralizacja dronów to dziś jeden z najdynamiczniej rozwijających się segmentów rynku bezpieczeństwa. Łączy w sobie technologię militarną, cybernetyczną oraz sztuczną inteligencję. Stąd rosnące zainteresowanie tej branży wśród firm przemysłowych i zbrojeniowych. W ramach budowy kompetencji nasza Spółka podejmuje działania organizacyjne i merytoryczne, które w przyszłości mogą stanowić podstawę do dalszego rozwoju rozwiązań z zakresu bezpieczeństwa i ochrony przed zagrożeniami ze strony bezzałogowych statków powietrznych.

Obrona przed dronami: praktyczne wdrożenia

Rozwój technologii przeciwdronowych znajduje swoje odzwierciedlenie nie tylko w laboratoriach i ośrodkach badawczo-rozwojowych, ale przede wszystkim w rzeczywistych zastosowaniach operacyjnych. Współczesne systemy obrony przed dronami integrują wszystkie etapy działania – od wczesnego wykrycia, przez identyfikację i śledzenie, aż po neutralizację zagrożenia – w ramach jednej, spójnej architektury. Przykładem takiego rozwiązania jest DroneSentry od firmy DroneShield, wdrożony między innymi na amerykańskiej bazie sił powietrznych Grand Forks oraz na lotnisku St. Gallen–Altenrhein w Szwajcarii. System ten zapewnia całodobową, 360-stopniową ochronę przestrzeni powietrznej, integrując sensory radarowe, optyczne i radiowe z inteligentnymi systemami zakłócającymi. Innym zaawansowanym rozwiązaniem jest izraelski EnforceAir, który umożliwia bezpieczne przejęcie kontroli nad nieautoryzowanym dronem i jego sprowadzenie do lądowania w wyznaczonym miejscu.

Praktyczne wdrożenia tego typu systemów coraz częściej obejmują lotniska cywilne i wojskowe, które muszą chronić przestrzeń powietrzną przed przypadkowymi lub celowymi naruszeniami przez drony. Ich obecność może prowadzić do opóźnień, przerw w operacjach lotniczych, a w skrajnych przypadkach – do zagrożenia życia i zdrowia pasażerów. Równie istotne są zastosowania w obiektach wojskowych i infrastrukturze krytycznej, takich jak elektrownie, rafinerie, magazyny paliw czy centra przetwarzania danych. W tych miejscach drony mogą być wykorzystywane do prowadzenia działań rozpoznawczych, sabotażu lub zakłócania pracy systemów technicznych.

Systemy C-UAS znajdują również zastosowanie podczas masowych wydarzeń publicznych – koncertów, imprez sportowych czy zgromadzeń państwowych – gdzie celem jest zapewnienie bezpieczeństwa uczestnikom i prewencyjne wykluczenie ryzyka zamachu lub prowokacji. W ostatnich latach rozwija się także zastosowanie technologii przeciwdronowych w ochronie granic oraz stref przybrzeżnych i portowych, gdzie nieautoryzowane drony mogą służyć do przemytu, zwiadu lub szpiegostwa.

Skuteczna obrona przed dronami wymaga kompleksowego podejścia, które integruje różnorodne technologie, takie jak radar mikro-dopplerowy, sztuczna inteligencja do analizy obrazu i sygnału, jammery radiowe o precyzyjnie określonym zasięgu czy systemy przejęcia kontroli nad urządzeniem w locie. Takie rozwiązania stają się dziś standardem w nowoczesnych systemach ochrony przestrzeni powietrznej, zapewniając realną przewagę w środowisku, gdzie liczba i zaawansowanie techniczne zagrożeń stale rosną.

Samodzielne projektowanie i budowa dronów

W dobie szerokiego dostępu do technologii, platform open-source i tanich komponentów elektronicznych, projektowanie i budowa własnego drona stały się możliwe także poza profesjonalnym przemysłem. Nie oznacza to jednak, że jest to zadanie łatwe. Samodzielna konstrukcja drona wymaga wiedzy z pogranicza mechaniki, elektroniki i programowania, a także praktycznego zrozumienia aerodynamiki oraz działania systemów sterowania.

Projektowanie drona wymaga zrozumienia aerodynamiki i zasad działania poszczególnych podzespołów, a także umiejętności integracji ich w działający system. Układ sterowania dronem jest stosunkowo intuicyjny, ale wymaga treningu, by opanować sterowanie w różnych orientacjach względem operatora.

W praktyce samodzielne budowanie dronów FPV (loty z widokiem z pierwszej osoby) jest popularne wśród hobbystów, choć obecnie na rynku dostępne są gotowe, zaawansowane systemy FPV, które znacznie ułatwiają start nawet początkującym. Warto jednak pamiętać, że samodzielne projektowanie i budowa drona wymaga czasu, cierpliwości i praktyki, zwłaszcza w zakresie kalibracji i testów lotu. Gotowe drony „out of the box” oferują większą stabilność i bezpieczeństwo, ale kosztem mniejszej elastyczności w dostosowywaniu podzespołów.

Podsumowując, projektowanie i budowa dronów są możliwe dla entuzjastów, ale nie można tego uznać za łatwe zadanie – wymaga to wiedzy technicznej, praktyki oraz dostępu do odpowiednich komponentów i narzędzi. Dla osób początkujących lepszym rozwiązaniem może być rozpoczęcie od gotowych zestawów lub dronów FPV zintegrowanych systemowo, które pozwalają szybko nauczyć się latania i zrozumieć podstawy konstrukcji.

Przyszłość systemów antydronowych

Walka z dronami staje się jednym z kluczowych wyzwań współczesnych systemów bezpieczeństwa – zarówno w wymiarze wojskowym, jak i cywilnym. Rozwój technologii UAV przyspieszył gwałtownie w ostatniej dekadzie, a ich dostępność, miniaturyzacja i możliwości operacyjne sprawiły, że nawet proste konstrukcje mogą stanowić poważne zagrożenie dla infrastruktury krytycznej, porządku publicznego, a nawet prowadzenia działań zbrojnych. Odpowiedzią na ten trend musi być równie dynamiczny rozwój technologii przeciwdronowych – łączących precyzję wykrywania, skuteczność neutralizacji oraz elastyczność integracji z istniejącymi systemami ochrony.

Nowoczesne rozwiązania C-UAS coraz częściej przybierają formę kompleksowych, zintegrowanych platform łączących sensory radarowe, elektrooptyczne i RF, analizę sygnałów przy pomocy sztucznej inteligencji, a także inteligentne środki neutralizacji – zarówno kinetyczne, jak i niekinetyczne. Wdrażane są na lotniskach, w bazach wojskowych, na granicach i podczas wydarzeń masowych, gdzie zapewniają realną ochronę przed zagrożeniami z powietrza. Równocześnie rozwija się segment użytkowników prywatnych i półprofesjonalnych, którzy budują lub modyfikują własne drony do celów sportowych, badawczych czy technicznych. Ten rozwój nierozerwalnie wiąże się z potrzebą wprowadzenia standardów, szkoleń i regulacji prawnych – tak, by technologie UAV mogły być wykorzystywane bezpiecznie i odpowiedzialnie.

W tej zmieniającej się rzeczywistości rynkowej i technologicznej niezbędne jest zaangażowanie nie tylko państwowych instytucji i służb, ale również prywatnych podmiotów przemysłowych, które mogą wnosić elastyczność, innowacyjność i kompetencje inżynieryjne do systemów bezpieczeństwa nowej generacji. W tym kontekście MBF Group SA dostrzega strategiczne znaczenie branży dronowej i przeciwdronowej, traktując ją jako obszar potencjalnego rozwoju działalności w nadchodzących latach. Tworzenie zaplecza eksperckiego, opartego na doświadczeniu wojskowym i przemysłowym, to jeden z elementów budowy kompetencji w zakresie technologii bezzałogowych i systemów ochrony przestrzeni powietrznej.

Przyszłość walki z dronami to nie tylko coraz bardziej zaawansowane systemy wykrywania i neutralizacji, ale także integracja tych rozwiązań z sieciami dowodzenia, platformami mobilnymi, a w dalszej perspektywie – z systemami sztucznej inteligencji podejmującymi decyzje w czasie rzeczywistym. Walka w domenie powietrznej to dziś nie tylko kwestia obrony, ale również przewagi technologicznej i informacyjnej. Drony – jako narzędzia, ale i zagrożenia – będą miały coraz większe znaczenie w strategiach państw, służb i przedsiębiorstw.

C-UAS